Skrzynia biegów to jeden z najbardziej skomplikowanych i newralgicznych mechanizmów w naszym samochodzie. Umożliwia efektywne przekazywanie mocy dostosowanej do różnych prędkości. Obecnie na rynku możemy spotkać się ze skrzyniami manualnymi (ręcznymi), automatycznymi, czy półautomatycznymi. Dlaczego powinniśmy zmieniać środek smarny w naszych przekładniach oraz kiedy należy to robić?
Wymiana oleju w skrzyni biegów – dlaczego to takie ważne?
Temat wymiany oleju w skrzyniach biegów zarówno tych manualnych, jak i automatycznych jest często pomijany podczas wizyt w serwisie. Tymczasem regularna wymiana oleju może przedłużyć żywotność przekładni. Ważne jest, aby wybrać właściwy olej, dostosowany do rodzaju skrzyni biegów. Szeroki wybór produktów dostępnych na Deler.pl pozwoli dobrać odpowiedni środek smarny. Oczywiście żywotność skrzyni biegów zależy też od tego, jak użytkujemy nasz samochód, czy mamy aspiracje sportowe, czy jeździmy spokojnie, jak operujemy sprzęgłem itd.
Ogólny opis działania poszczególnych typów przekładni pomoże zrozumieć, dlaczego wymiana oleju nawet wbrew zaleceniom dealerów jest bardzo ważna, aby przedłużyć życie skrzyni.
Skrzynia manualna – zdecydowanie najtrwalszy typ skrzyni biegów. To zasługa dosyć prostej budowy. Składa się ona z przekładni zębatych, które są cały czas zazębione oraz synchronizatora. Te pierwsze w dużym skrócie odpowiadają za właściwe przenoszenie mocy silnika na koła samochodu, a synchronizator jak wskazuje jego nazwa, synchronizuje pracę sprzęgła z kołami zębatymi (w starych samochodach o takim wynalazku można było pomarzyć – niekiedy trzeba było dokonać dwukrotnego wysprzęglenia, żeby dany bieg „wskoczył”).
Skrzynia automatyczna – tutaj sprawa jest bardziej skomplikowana: sprzęgło silnika, zespoły przełożeń oraz zespół sterowników/sterowania automatem to trzy podstawowe elementy, z których zbudowana jest przekładnia. Skupmy się na dwóch pierwszych. Sprzęgło w skrzyni automatycznej zazwyczaj ma dosyć prostą budowę – zwłaszcza hydrokinetyczne bazujące na energii kinetycznej cieczy (najczęściej oleju). Z doświadczenia użytkowników wiemy, że ta część jest stosunkowo mało awaryjna. Gorzej sytuacja wygląda, gdy spojrzymy na zespoły przełożeń. W porównaniu do przekładni zębatych w ręcznej skrzyni biegów tutaj dysponujemy całymi zestawami kół zębatych w różnych konfiguracjach. Wszystkie te elementy pracują w kąpieli olejowej, ponieważ wydzielają znacznie więcej ciepła i wymagają zwiększonego smarowania.
Czy oznacza to, że skrzynia ręczna ma zdecydowanie prostsze zadanie? Absolutnie nie – zarówno jedna, jak i druga przekładnia przenosi ogromną moc i wymaga odpowiedniej lubrykacji oraz chłodzenia. W przeciwnym wypadku tarcie oraz temperatura doprowadzą do trwałego uszkodzenia zębatek lub łożysk.
Kiedy wymienić olej w skrzyni biegów?
Wielu producentów nie rekomenduje wymiany oleju w skrzyni biegów. Zazwyczaj jednak koncerny montują w naszych samochodach gotowe przekładnie od innych producentów. Niewątpliwie jest to wygodne i ekonomiczne – odpada kilka taśm produkcyjnych, fabryk, nie trzeba zatrudniać dużej liczby pracowników. Wróćmy jednak do tematu – na pytanie: co ile i kiedy wymieniać olej przekładniowy najczęściej usłyszymy: co 5 lat lub 50 000 – 60 000 km w skrzyni automatycznej. W przypadku manualnej najczęściej mówi się o dystansie około 100 000 km.
Warto trzymać się tych zaleceń, bo przegrzany i zużyty w ciągłej pracy nie będzie należycie spełniać swojej funkcji. Szczególnie istotne jest to w przypadku skrzyni automatycznej – odłożenie tej czynności do przebiegu 200 000 km, gdy mogą pojawić się pierwsze problemy z przekładnią, może zaszkodzić jej jeszcze bardziej.
Wielu kierowców zapewne stwierdzi, że ich samochód z manualną skrzynią bez wymiany oleju jeździ już ponad 10 lat i nic się w nim nie dzieje. Wynika to z tego, że skrzynia manualna nigdy nie jest tak obciążona, jak przekładnia automatyczna, ale niestety współczesne podzespoły nie są już tak trwałe, jak kiedyś i zużywają się dużo szybciej. Wynika to głównie ze względu na oszczędności związane z materiałami produkcyjnymi – np. plastikowe łożyska lub domieszka słabszych metali w częściach zębatych.
Proces wymiany oleju w skrzyni biegów
Wymianę oleju w automatycznej skrzyni biegów można wykonać na dwa sposoby. Rozróżniamy statyczną oraz dynamiczną wymianę oleju w skrzyni biegów.
Wymiana statyczna to najprostszy sposób. Polega na odkręceniu korka spustowego, przez który wypływa zużyty olej. Kiedy olej zostanie spuszczony, wystarczy zastąpić go nowym. Minusem tej metody jest fakt, iż nawet połowa starego oleju zostaje w układzie.
Aby wymiana została przeprowadzona prawidłowo, najlepiej zdecydować się na wymianę dynamiczną. Specjalistyczne urządzenie wypchnie cały olej, który przy statycznej wymianie pozostałby m.in. w przewodach czy chłodnicy oleju. Następnie maszyna wtłoczy nowy olej, dzięki czemu można uniknąć przypadkowych pomyłek czy błędów, które może popełnić człowiek.
W procesie wymiany oleju w przekładni automatycznej należy pamiętać również o wymianie filtra, na którym osadzają się zanieczyszczenia.
Z jakim kosztem prac musimy się liczyć podczas wymiany oleju w skrzyni biegów? W przypadku przekładni manualnej i automatycznej metodą statyczną zapłacimy od 300 do 600 złotych, jeśli zdecydujemy się na niezależny serwis. Metoda dynamiczna to od 600 do 1500 złotych. Porównując to z kapitalnym remontem lub wymianą skrzyni, co jest kosztem kilku lub nawet kilkunastu tys. złotych widać, że warto zadbać o ten aspekt.
